Topçu bizleri farklı bir zihin dünyasına çağırıyor

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (SUBÜ) tarafından düzenlenen SUBÜ Konuşmaları’nın

38’inci konuşmacısı ‘Nurettin Topçu ve Düşünce Dünyamız’ başlıklı söyleşiyle Türkiye Yazarlar

Birliği Şeref Başkanı D. Mehmet Doğan oldu. Moderatörlüğünü Sakarya Sosyal ve Kültürel

Çalışmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (SAKUM) Müdürü Öğretim Görevlisi Mehmet Alper

Cantimer üstlendi. Söyleşide Nurettin Topçu’nun eğitim ve öğretmenlik yılları, doğduğu dönemin

politik atmosferi ve üzerindeki etkisi, milli eğitime, İslâm’a, isyana yaklaşımı ele alındı. Ayrıca

izleyenlerden gelen sorular da cevaplandırıldı.

İdealizm aşısı vurmaya çalışıyor

Nurettin Topçu’nun eğitim sistemindeki “En yüksek menfaatleri elde et, en yüksek makamlara çık

ve sadece şahsınla ilgilen” faydacılığına karşı olduğu bilgisini veren Türkiye Yazar Birliği Şeref

Başkanı D. Mehmet Doğan, “Topçu insanların asıl kendilerini aşarak büyük olabileceklerini

düşünmektedir. Bizi yaşatan, bizi bugüne getiren, ailemizin üstünde yapılar olan şehrimiz,

ülkemiz, milletimiz, devletimiz ve insanlıkla ilgili sorumluluklarımız olduğu kanaatindedir. O

nedenle fedakârlığı esas alan bir yetiştirme düzeni tavsiye ediyor ve ülkemizin ancak böyle

kalkınabileceğini ifade ediyor. Böylelikle aslında gençlere ‘sadece kendinizi düşünmeyin,

insanlara hizmet edin ve onlardan bir şey beklemeyin’ şeklinde bir idealizm aşısı vurmaya

çalışıyor. Çünkü karşılık için yapılan bir şeyin değeri kalmaz. Toplum için emek harcamalarını

telkin ediyor. Topçu’nun zamanlarında idealist olmak biraz daha kolaydı ama günümüzde değil.

İmkânlar kısıtlıydı ve öğrenim çağındaki gençler büyük sıkıntılarla okuyordu” diye konuştu.

Nefsine isyan eden Allah’a yaklaşır

Kendini aşmaktan kastın esasında Topçu’nun isyan ahlâkında olduğunu belirten Doğan, “İsyan

kelimesi literatürümüzde pek hoş karşılanmaz ve isyanın sanki Allah’a müteveccih bir şeymiş gibi

olduğu düşünülür. Hâlbuki Topçu’nun tezinde insan kendi nefsine isyan ederek Allah’a yaklaşır.

Nefsinin arzularını ve istediklerini yapmayarak Allah’a yaklaşır ve iradesini sonsuzluğun iradesine

yaklaştırır. Bu isyanı ancak ilahi iradeye uygun hareket edenler ve bağlı olanlar yapabilir. Topçu,

üzerine düşündüğü konularla ilgili sıradan sözler etmiyor. Söyledikleri o dönemde aynı konularda

düşünen ve yazanlardan oldukça farklı. Kendisi bizleri farklı bir zihin dünyasına çağırıyor. Onu

okumaya başladığımızda biraz sabırlı ve ısrarlı olmamız gerekiyor. Gençlere tavsiyem kitaplarını

satır satır altını çizerek, kelimeler ve kavramların altını çizerek yavaşça okumalarıdır” ifadelerini

kullandı.

Coşkun bir insandı

Topçu’nun yaşadığı dönemdeki toplumun İslam anlayışını eleştirdiğini söyleyen Doğan,

“İslamiyet’in ilk dönemlerdeki saflığı, mücadeleci karakteri, insan eğitimindeki büyük tesiri

toplumun duraklama içerisine girmesiyle zayıflamıştı. Ancak yine de İslâm devam ediyor ve yine

hayat bulacağımız şey İslâm. Dine zaman içerisinde katılan hurafeler, kolaycılığa gidiş, dini hesap

kitaba sokarak şu kadar tespih çekersen dua edersen cennete gidersin gibi düşüncelerin ve

dünyanın zevkler üzerinden konuşulmasına Topçu şiddetle itiraz etmiştir. İslâm’ın insanları

günümüzde tevhitle birleştirememesine dikkat çekmiştir. Gözü kapalı, tahkik etmeden,

araştırmadan, bilme konusunda gerekli gayreti göstermeyen alışkanlık haline getirilmiş bir

dindarlığı eleştirmiştir. Tasavvuf cenahına da eleştirilerini yöneltmiştir ki kendisi de bir

Nakşibendi kolunda yer alıyor ve özellikle Abdülaziz Bekkine’nin sohbetinde olmaktan huzur

buluyordu. Topçu’nun biraz da tasavvufla alakasından ötürü coşkun tarafları vardı. Parayla Kur’an

ve mevlüt okumak gibi konularda itirazları vardı.”